Hội thảo và triển lãm ứng dụng vật lý hạt nhân trong các lĩnh vực Khoa học và Công nghệ hiện nay

Ngày 27/10/2022, tại Hội trường tầng 8 Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH), Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) và Viện Liên hiệp Nghiên cứu Hạt nhân Dubna (JINR) đã tổ chức hội thảo và triển lãm giới thiệu các hoạt động nghiên cứu của JINR, đóng góp của tập thể các nhà khoa học Việt Nam tại JINR, và đặc biệt giới thiệu khả năng ứng dụng của vật lý hạt nhân trong nhiều lĩnh vực khoa học, công nghệ như khoa học sức khỏe, khoa học vật liệu, khoa học môi trường, công nghệ vật liệu mới, …

Tham dự Hội thảo, về phía Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam có TS. Lê Quỳnh Liên, Trưởng ban Hợp tác quốc tế; GS. Đinh Văn Trung, Viện trưởng Viện Vật lý; TS. Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu; PGS. Trần Đình Phong, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học và Công nghệ Hà Nội.

Về phía Viện Liên hiệp Nghiên cứu Hạt nhân Dubna (JINR) có GS. Boris Sharkov, Giám đốc phụ trách phát triển với các đối tác khoa học; TS. Dmitry Kamanin, Trưởng phòng Hợp tác quôc tế JINR; TS. Valery Shvetsov, Giám đốc phòng thí nghiệm Frank về Vật lý Neutron; TS. Alexander Verkheev, Phó giám đốc Trung tâm Đại học JINR; Lương Bá Vinh và các nhà khoa học đang công tác tại JINR.

Tại Hội thảo, TS. Dimitry Kamanin, Trưởng ban HTQT của JINR; GS. Boris Sharkow Giám đốc phụ trách phát triển với các đối tác khoa học - JINR Director for Cooperation with International and Russian Scientific Organizations đã giới thiệu tổng quan về các dự án, chương trình nghiên cứu tại JINR trong đó nhấn mạnh đến những dự án liên ngành, ứng dụng vật lý hạt nhân trong các lĩnh vực như khoa học vật liệu, công nghệ nano, khoa học y tế, …

JINR là một trung tâm nghiên cứu quốc tế được thành lập từ năm 1956 mà Việt Nam là một thành viên sáng lập. Hàng năm Việt Nam cử khoảng 20 cán bộ, đặc biệt là các cán bộ trẻ, sang học tập và nghiên cứu tại JINR.

Tại JINR có các trang thiết bị nghiên cứu hiện đại nhất thế giới hiện nay như máy gia tốc, phổ kế tán xạ neutron, hệ thí nghiệm tổng hợp các nguyên tố mới... Các nhà khoa học Việt Nam được chào đón tới thực hiện nghiên cứu tại JINR và khai thác tốt nhất các trang thiết bị hiện có tại JINR cho các nghiên cứu của mình.

JINR có nhiều chương trình học bổng, khóa học ngắn ngày dành riêng cho các sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh và nhà nghiên cứu trẻ trên khắp thế giới, đặc biệt là từ các nước thành viên trong đó có Việt Nam, tới học tập và tham gia dự án nghiên cứu với sự hướng dẫn khoa học trực tiếp của các nhà khoa học tại JINR.

JINR hiểu rõ tầm quan trọng của đào tạo, vai trò của các bạn trẻ trong việc phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong tương lai. Để thu hút nhiều hơn các bạn trẻ tài năng lựa chọn học khoa học và công nghệ, JINR đang triển khai xây dựng các khóa học online, khóa học mở giới thiệu khoa học một cách cơ bản nhất, dễ tiếp cận nhất với đại chúng. Sinh viên Việt Nam hoàn toàn được tự do khai thác nguồn học liệu này.

TS. Lê Quỳnh Liên, Trưởng ban Hợp tác quốc tế, Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam giới thiệu những hoạt động, thành tựu của Việt Nam tại JINR, nhấn mạnh mong muốn của Việt Nam, của Viện Hàn lâm triển khai nhiều hoạt động hơn nữa, khai thác hơn nữa JINR trong chiến lược phát triển nghiên cứu, đặc biệt là nghiên cứu trình độ cao. GS. Đinh Văn Trung, TS. Nguyễn Xuân Anh, PGS. Trần Đình Phong cùng thể hiện mong muốn phát triển sâu sắc hơn các hoạt động đào tạo và nghiên cứu chất lượng cao với JINR. Các đại biểu chia sẻ quan điểm về tiềm năng rất lớn của vật lý hạt nhân trong nhiều lĩnh vực khoa học, công nghệ. Việc tăng cường lực lượng nhóm nghiên cứu Việt Nam tại JINR với sự tham gia của các nhà nghiên cứu trẻ đến từ nhiều chuyên ngành khác nhau sẽ tạo một cầu nối vững chắc cho hợp tác nghiên cứu giữa JINR, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam và các đơn vị đào tạo, nghiên cứu khác của Việt Nam.

Bên lề hội thảo, một triển lãm giới thiệu về những hoạt động và thành tựu nổi bật của JINR cũng được tổ chức tại USTH. Tại đây khách tham quan được giới thiệu và trải nghiệm thông qua công nghệ thực tế ảo một số nghiên cứu đang được thực hiện tại JINR.

Cụ thể, tổ hợp Máy gia tốc NICA (máy gia tốc va chạm collider của Nga) hiện đang được xây dựng tại JINR trên khuôn viên của Phòng thí nghiệm Vật lý Năng lượng Cao. Tham gia dự án NICA có sự góp sức của 26 quốc gia khác nhau trên thế giới. Các nhà khoa học dự định va chạm các hạt nhân nặng tại máy gia tốc collider của tổ hợp NICA để thu được và nghiên cứu trạng thái của vật chất tồn tại trong những khoảnh khắc đầu tiên khi vũ trụ của chúng ta hình thành.

Về nhà máy Các nguyên tố Siêu Nặng (SuperHeavy Element Factory): Trong tự nhiên chỉ tồn tại 92 nguyên tố hóa học. Trong khi đó, các nguyên tố nặng hơn uranium phải tổng hợp nhân tạo trong các phòng thí nghiệm khoa học. Phòng thí nghiệm Phản ứng Hạt nhân của JINR là một trong những phòng thí nghiệm hàng đầu trong việc tổng hợp các nguyên tố mới, là nơi đầu tiên tổng hợp thành công nhiều nguyên tố mới của bảng tuần hoàn nguyên tố: dubnium (Db), flerovium (Fl), oganesson (Og), moscovium (Mc) và tennessine (Ts). Hiện tại, các nghiên cứu đang được thực hiện tại máy gia tốc mới DC-280, đây được coi là tâm của Nhà máy Nguyên tố Siêu nặng. Các nhà khoa học Dubna hiện đang lên kế hoạch cho việc tìm kiếm nguyên tố 119 và 120 của bảng tuần hoàn.

Về Kính thiên văn Neutrino BAIKAL-GVD: Tại hồ Baikal, các nhà khoa học từ Phòng thí nghiệm Các vấn đề Hạt nhân của JINR đã đưa vào hoạt động Baikal-GVD, kính neutrino lớn nhất ở Bắc bán cầu có thể đặt sâu dưới nước. Đây là thiết bị độc đáo được thiết kế để phát hiện và nghiên cứu các luồng neutrino năng lượng siêu cao. Các nhà khoa học cho rằng những hạt neutrino mang thông tin về các quá trình diễn ra trong vũ trụ hàng triệu tỷ năm trước, và có thể làm sáng tỏ những bí ẩn về nguồn gốc và sự tiến hóa của vũ trụ.

Với hỗ trợ của công nghệ thực tế ảo, khách tham dự triển lãm có cơ hội tham quan các phòng thí nghiệm của JINR và cảm nhận mình đang tham gia vào một thí nghiệm thực thụ.

Một số hình ảnh tại Hội thảo