Được coi là “sát thủ thầm lặng”, loãng xương đang là căn bệnh gây ra nhiều hậu quả nặng nề ảnh hưởng đến chất lượng sống của người bệnh. Loãng xương là hệ quả của sự rối loạn quá trình chuyển hóa xương dẫn đến mất chất khoáng trong xương, cấu trúc xương bị suy thoái, và gia tăng nguy cơ gãy xương. Việc nghiên cứu áp dụng các phương pháp thử nghiệm hoạt tính chống loãng xương in vitro vào sàng lọc các loài thực vật sẽ góp phần quan trọng trong việc mở ra hướng đi mới trong tìm kiếm và phát triển các dược tố có hoạt tính cao, hiệu quả cao từ nguồn dược liệu cổ truyền Việt Nam. Nhằm mục tiêu phát hiện các hợp chất có hoạt tính chống loãng xương tạo cơ sơ cho việc phát triển các sản phẩm có hiệu quả chống loãng xương cao, TS. Nguyễn Hải Đăng và nhóm nghiên cứu Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH) đã tiến hành đề tài: “Nghiên cứu tìm kiếm các hợp chất có hoạt tính chống loãng xương từ nguồn tài nguyên thực vật tại một số tỉnh phía Bắc Việt Nam”, mã số KHCBHH.02/19-21. Đề tài được xếp loại Xuất sắc.

Loãng xương là tình trạng rối loạn chuyển hóa của xương

Việt Nam là quốc gia có nguồn thực vật phong phú và nền y học cổ truyền sử dụng thảo dược lâu đời. Miền Bắc Việt Nam là nơi có khí hậu thích hợp cho nhiều loại cây thuốc sinh trưởng và phát triển. Việc tìm kiếm các hoạt chất từ nguồn thực vật Việt Nam đã đạt được những bước tiến nhất định. Tuy nhiên, do việc xây dựng được một mô hình thử nghiệm hoạt tính chống loãng xương còn rất hạn chế ở nước ta nên việc đánh giá khả năng ứng dụng của nguồn dược liệu Việt Nam trong hoạt động này chưa có được những thành tựu như mong muốn. 

Gần đây, TS. Nguyễn Hải Đăng và nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm thành công quy trình sàng lọc thực hiện trên dòng tế bào RAW264.7 được biệt hóa thành tế bào hủy xương, do vậy có thể đáp ứng việc thử nghiệm hàng loạt, tăng hiệu quả sàng lọc các mẫu có hoạt tính. Nhóm nghiên cứu đã thực hiện đánh giá hoạt tính chống sự hình thành của hủy cốt bào trên tế bào RAW267.4 của hơn 200 mẫu cao chiết thực vật và 41 hợp chất phân lập từ các mẫu thực vật tiềm năng. Kết quả cho thấy, 74 mẫu cặn chiết cho thấy tác dụng ức chế tế bào hủy xương gây ra do RANKL, trong đó có hợp chất từ loài Vót vàng nhạt, loài Bướm bạc và loài Đinh lăng.

Nhóm nghiên cứu đã thực hiện đánh giá hoạt tính chống sự hình thành của hủy cốt bào trên tế bào RAW 267.4 của hơn 200 mẫu cao chiết thực vật và 41 hợp chất phân lập từ các mẫu thực vật tiềm năng. Kết quả cho thấy, 74 mẫu cặn chiết cho thấy tác dụng ức chế tế bào hủy xương gây ra do RANKL, trong đó có hợp chất từ loài Vót vàng nhạt, loài Bướm bạc và loài Đinh lăng. Các kết quả của đề tài được công bố trên 05 bài báo quốc tế thuộc danh mục SCIE, 03 bài báo uy tín trong nước, đã đăng ký 01 độc quyền sáng chế và hỗ trợ đào tạo 01 thạc sỹ hóa học.

TS. Nguyễn Hải Đăng cho biết, kết quả thử nghiệm của nhóm nghiên cứu cho thấy rõ ràng tiềm năng rất lớn của các mẫu thực vật phía Bắc Việt Nam. Từ 235 mẫu thử nghiệm, đã có tới 74 mẫu (trên 30%) có tác dụng ức chế tế bào hủy xương. Đây là tỉ lệ phát hiện rất cao cho thấy tiềm năng khai thác các hợp chất chống loãng xương từ nguồn dược liệu này. Nhóm nghiên cứu hy vọng sẽ tiếp tục được ủng hộ để khai thác, đánh giá về hóa học và hoạt tính chống loãng xương của các mẫu còn lại (hiện mới có 3/74 mẫu có hoạt tính được lựa chọn đánh giá. Số lượng mẫu còn lại rất nhiều đề nghiên cứu tiếp theo hướng này. Ngoài ra, cơ chế hoạt động sâu của các hợp chất như MP3, VL1, VL2, các thử nghiệm trên động vật thực nghiệm cũng đề xuất được tiến hành để tạo tiền đề phát triển thành các thuốc chống loãng xương trong tương lai.

Nguồn: Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam